Không có gì bí mật khi nhiều thể loại game sẽ mang lại trải nghiệm tốt hơn tùy thuộc vào phương thức điều khiển bạn chọn, dù đó là một thiết bị chuyên dụng, một chiếc tay cầm chơi game quen thuộc, hay bộ đôi bàn phím và chuột (KBM) đã được kiểm chứng qua thời gian. Hầu như mọi tựa game đều có giai đoạn được thử nghiệm trên bàn phím, và ngay cả khi nhà phát triển không giữ lại sơ đồ điều khiển đó làm mặc định, thì khả năng di chuyển analog nhạy bén từ chuột cùng vô số nút bấm từ bàn phím vẫn luôn là một lợi thế lớn. Khi còn trẻ, tôi đã dành rất nhiều thời gian cày cuốc Minecraft trên PC và cảm thấy trò chơi này cực kỳ tệ khi chơi trên console bằng tay cầm. Ngược lại, tôi chơi Portal 2 lần đầu bằng tay cầm, sau đó cảm giác như trút được gánh nặng khi chuyển sang KBM. Dù trải nghiệm còn tùy thuộc vào từng tựa game cụ thể, những thể loại dưới đây thường không phát huy hết tiềm năng với tay cầm, và được sắp xếp theo mức độ mà bàn phím và chuột có thể nâng tầm trải nghiệm của bạn.
10. Game Giải Đố (Puzzle)
Vắt Óc Tìm Lời Giải
Thể loại game giải đố (Puzzle) là một thuật ngữ vô cùng rộng lớn, bao hàm cả Portal lẫn Tetris, điều này có nghĩa là việc bạn sử dụng tay cầm hay bàn phím phụ thuộc khá nhiều vào từng trò chơi cụ thể. Tuy nhiên, tôi cho rằng bàn phím thường ngang bằng, nếu không muốn nói là tốt hơn tay cầm đối với các game giải đố. Ví dụ, bạn sẽ thấy rất nhiều người chơi Tetris hay Puyo Puyo bằng bàn phím, và bất kỳ game giải đố góc nhìn thứ nhất nào cũng vượt trội hơn hẳn khi dùng KBM. Ngay cả một số ít game giải đố mà tôi nghĩ chơi hay hơn bằng tay cầm cũng đều phụ thuộc vào việc sử dụng cần analog, mà chuột hoàn toàn có thể thay thế trong phần lớn trường hợp với hiệu quả tương đối. Game giải đố duy nhất tôi biết không nên chơi bằng bàn phím và chuột là Outer Wilds – một tựa game đáng kinh ngạc, nhưng nó đòi hỏi bạn phải sử dụng cả hai cần analog và cò analog để điều khiển chuẩn xác, điều mà KBM khó lòng bì kịp.
Nhân vật game Portal cầm Portal Gun chuẩn bị bước qua cổng dịch chuyển, minh họa cho game giải đố cần độ chính xác cao
9. Game Nhịp Điệu (Rhythm)
Siêu Chính Xác Từng Nốt Nhạc
Mặc dù các tựa game nhịp điệu (Rhythm) từng bị thống trị bởi những thiết bị nhựa màu mè chuyên dụng trong một thời gian dài, ngày nay, hầu hết các trò chơi thuộc thể loại này đều được thiết kế cho các phương thức điều khiển tiêu chuẩn và thường hoạt động tốt hơn trên bàn phím. Ví dụ, OSU! gần như không thể chơi được trên tay cầm, và mặc dù việc sử dụng chuột có thể thua kém bảng vẽ đồ họa nếu bạn là một game thủ hardcore, hầu hết mọi người sẽ hoàn toàn ổn với KBM. Với sự ra đời của các trò chơi như Friday Night Funkin’ hay Fortnite Festival, vốn chỉ phát hành kỹ thuật số và tập trung nhiều hơn vào người chơi phổ thông, những cây đàn guitar nhựa, bàn xoay DJ, bộ trống và các phụ kiện tương tự gần như đã biến mất. Mặc dù bạn có thể chơi những game này bằng tay cầm, việc có một hàng phím tương ứng với hàng nốt nhạc hiển thị trên màn hình giúp não bộ dễ dàng xử lý hơn, và việc nhấn các phím theo đúng nhịp điệu cũng mang lại cảm giác dễ dàng hơn.
Giao diện game nhịp điệu Friday Night Funkin với các mũi tên đòi hỏi thao tác phím nhanh và chính xác
8. Game Mô Phỏng (Simulation)
“Testingcheats True” Và Hơn Thế Nữa
Các tựa game mô phỏng (Simulation) như The Sims đã nhiều lần cố gắng tạo ra một sơ đồ điều khiển tuyệt vời cho console, và ngoại trừ phiên bản trên Wii, nỗ lực này chưa bao giờ thành công và luôn cho cảm giác chậm chạp, khó chịu so với bàn phím và chuột. Tuy nhiên, giống như game giải đố, thể loại mô phỏng cũng khá rộng. Nếu bạn lướt qua các game được gắn thẻ “Simulator” trên Steam, bạn sẽ thấy vô số gương mặt xa lạ khi nhìn qua thư viện game hoàn toàn khác biệt của mình. Điều này có nghĩa là các game mô phỏng chuyên dụng theo bước chân của The Sims thường chơi rất tệ trên tay cầm, trong khi các game như Persona 5 hay Animal Crossing lại hoàn toàn ổn. Dù vậy, những tựa game này cũng cho cảm giác khá ổn trên bàn phím, trong khi các game mô phỏng chuyên dụng hơn lại trở nên tồi tệ trên bất kỳ thiết bị nào khác, vì vậy tôi nghĩ việc đưa thể loại này vào danh sách là hoàn toàn hợp lý.
Toàn cảnh thị trấn trong game The Sims 3, thể loại game mô phỏng phức tạp phù hợp điều khiển bằng chuột và bàn phím
7. Game Xây Dựng Bộ Bài (Deckbuilder)
Cú “Royal Flush” Quyền Lực
Nếu bạn từng chơi phiên bản console của bất kỳ tựa game thẻ bài nào, bạn sẽ thấy nó khá chậm chạp và có phần “sượng”, trong khi bàn phím và chuột giúp mọi thứ mượt mà và đưa bạn vào một dòng chảy trơn tru. Việc di chuyển các lá bài, chọn chúng, và đặc biệt là quản lý chúng trong bất kỳ game xây dựng bộ bài (Deckbuilder) nào cũng đều cảm thấy bị hạn chế, phải di chuyển từng cái một với tốc độ cố định, trong khi độ chính xác của chuột giúp trải nghiệm tốt hơn gấp trăm lần. Tôi đã thử chơi Slay the Spire và Balatro trên tay cầm vài lần, và mặc dù chúng có một vài phím tắt giúp việc điều hướng menu bớt rườm rà, vòng lặp gameplay chính vẫn cho cảm giác như đang lội qua một cái hồ đầy bùn. Thực sự, Microsoft là một nhà đổi mới khi tích hợp Solitaire vào Windows. Đó là một dấu hiệu cho thấy các game thẻ bài sẽ không bao giờ cho cảm giác đúng đắn trên bất kỳ nền tảng nào nếu không có phương thức điều khiển được tạo ra từ khoảng 50 năm trước.
Người chơi sử dụng lá bài Ouija trong game thẻ bài Balatro, thao tác chọn và quản lý bài thuận tiện hơn với chuột
6. Game Chiến Thuật (Strategy)
Xây Pylon Nhanh Hơn Bao Giờ Hết
Nếu bạn từng thử sức với các tựa game chiến thuật (Strategy) giao cho bạn quyền quản lý hàng trăm thứ và tấn công bạn bằng vô số chỉ số và con số, bạn sẽ mừng vì được chơi chúng bằng bàn phím và chuột. Một số game chiến thuật có phần “chill” hơn, như Pikmin, và hoạt động tốt trên tay cầm, nhưng đại đa số đều khó nhằn và chậm chạp nếu bạn không có khả năng điều khiển nhanh nhạy của chuột để điều hướng. Hầu hết các trò chơi này đều yêu cầu bạn liên tục chuyển hướng sự chú ý đến vô số những chi tiết nhỏ trên khắp màn hình, và việc phải nhấn D-Pad hàng trăm lần để điều hướng menu thật mệt mỏi và không cần thiết. Bạn có thể nói điều này về hầu hết các game nặng về menu, nhưng tôi nghĩ thể loại Chiến Thuật gói gọn rất nhiều lý do tại sao bàn phím và chuột lại vượt trội với các game được xây dựng xoay quanh PC, nơi mà tay cầm chỉ mang lại cảm giác gượng ép.
Cảnh giao tranh đông đúc trong game chiến thuật StarCraft II, đòi hỏi tốc độ điều khiển quân và quản lý tài nguyên bằng KBM
5. Game Sandbox (Thế giới mở/Sáng tạo)
Sáng Tạo Không Giới Hạn
Bạn có thể đã chơi Minecraft, Stardew Valley, hoặc Terraria trên console và nghĩ rằng chúng điều khiển ổn, nhưng nếu bạn thử bất kỳ tựa game sandbox nào bằng bàn phím và chuột, một thế giới hoàn toàn mới sẽ mở ra. Các game góc nhìn thứ nhất đều gặp phải vấn đề cố hữu, đó là cần analog luôn cho cảm giác quá chậm hoặc quá nhanh, và điều này càng trở nên phiền phức hơn với lượng lớn thao tác quản lý kho đồ và các nút bấm mà những game này sử dụng. Nếu bạn cố gắng chơi Terraria trên console sau khi đã quen với PC, trải nghiệm sẽ rất tệ, không thể di chuyển khi mở kho đồ, vô số cách gán nút thiếu trực quan, và việc khai khoáng cũng trở nên đau khổ. Tôi không thể nghĩ ra một game sandbox nào hoạt động tốt hơn trên tay cầm so với bàn phím và chuột. Mọi tựa game tôi từng chơi đều cho cảm giác tệ hại khi phải vật lộn với cơ chế điều khiển không được thiết kế cho chúng.
Khung cảnh rừng hoa anh đào trong Minecraft, tựa game sandbox nơi bàn phím chuột hỗ trợ xây dựng và quản lý hiệu quả
4. Game Idle (Nhàn rỗi/Clicker)
“Cày” Bất Tận
Bạn đã bao giờ khởi động Cookie Clicker và nghĩ, “Chà, trò này mà chơi trên tay cầm thì tuyệt!” Tất nhiên là không, và với tư cách là một trong những kẻ kỳ quặc với 2400 giờ chơi Cookie Clicker, tôi có thể nói rằng các game idle (nhàn rỗi/clicker) thực sự sinh ra để tồn tại trên PC. Việc click chuột nhanh chóng rất phù hợp khi bạn có một con chuột “xịn”, nhưng lại khá vụng về trên tay cầm, buộc bạn phải bóp cò hoặc nhấn nút liên tục, hoặc xoay cần analog, và chẳng có thao tác nào trong số đó mang lại cảm giác tốt. Việc di chuột đến mọi nâng cấp và vật phẩm bạn muốn mua rồi quay lại click chuột ngay lập tức đơn giản là tốt hơn về mặt vật lý, và mặc dù bạn có thể tạo ra trải nghiệm tương tự trên Steam Deck, điều này cũng đúng với hầu hết các mục trong danh sách này. Ngay cả như vậy, không có gì trên tay cầm mang lại cảm giác chạm và thỏa mãn như KBM, và vì lý do đó, bạn sẽ hiếm khi thấy các game idle không thành công rực rỡ được chuyển hệ lên console. Chúng phù hợp hơn khi chạy trên màn hình phụ của bạn.
Giao diện game Cookie Clicker với chiếc bánh quy khổng lồ, thể loại game idle tối ưu cho thao tác click chuột liên tục
3. Game Bắn Súng (Shooters)
“Xoay Compa” Dễ Dàng Hơn
Có lẽ cuộc tranh luận kéo dài nhất giữa hai phương thức điều khiển chính là cái nào tốt hơn cho game bắn súng (Shooters), với bàn phím và chuột mang lại khả năng ngắm bắn chính xác, nhanh chóng, còn tay cầm thì kém hơn nhiều và cần nhiều sự hỗ trợ hơn. Các nhà phát triển game bắn súng đã thử mọi giải pháp để thu hẹp khoảng cách giữa hai phương thức, chủ yếu bằng cách cung cấp hỗ trợ ngắm (aim assist) cho tay cầm, cũng như các phương pháp thử nghiệm như gyro, flick stick và touchpad, vốn bị một số người ghét bỏ. Tuy nhiên, về phía bàn phím và chuột, bất kể trò chơi nào, nó vẫn là lựa chọn tối ưu, với tất cả các nút bạn có thể cần và chuột mang lại cảm giác tùy biến và tuyệt vời hơn bao giờ hết, ngay cả trong một trò chơi đa dạng hơn như Marvel Rivals. Điều này đã đến mức một số người sử dụng một nửa tay cầm để di chuyển và tay còn lại để ngắm bắn bằng chuột, đây là một bằng chứng rõ ràng cho thấy thể loại này thực tế bị KBM thống trị.
Nhân vật Iron Man ngắm bắn trong game Marvel Rivals, minh họa cho thể loại game bắn súng cần độ chính xác của chuột
2. Game MMO (Nhập vai trực tuyến nhiều người chơi)
Cày Điểm Kỹ Năng Hiệu Quả
Xét về việc chồng chất vô số menu, tung ra hàng loạt con số, quản lý kho đồ và chỉ số, tất cả trong khi bạn phải click chuột lia lịa vào mọi thứ, thì game MMO (Nhập vai trực tuyến nhiều người chơi) chính là vua, và có lý do tại sao bạn hiếm khi thấy chúng trên console. Chúng đòi hỏi thao tác nhanh, đầy rẫy các yếu tố nhỏ trên màn hình, và tệ nhất là, việc cố gắng gõ “tìm bạn gái” mất nhiều thời gian hơn trên tay cầm. Ngay cả Steam Deck cũng không hữu ích lắm, vì các nút bấm không mang lại cảm giác tuyệt vời như việc click chuột đơn thuần. Bất kỳ thiết lập tay cầm nào cho MMO mà tôi từng thấy đều phải có một số chế độ chuyển đổi kỳ lạ để gán hết các nút, sau đó sử dụng cần analog để thay thế chuột, tất cả những điều này đều cảm thấy tự nhiên trên bàn phím và chuột. Tôi đã vắt óc suy nghĩ để tìm một ngoại lệ duy nhất cho điều này, một tựa game MMO duy nhất thực sự cho cảm giác ổn và không quá phức tạp khi chơi trên tay cầm, và không có trò chơi nào hiện ra trong đầu, vì vậy điều này khá rõ ràng.
Khu vực đông đúc người chơi trong game MMO Old School RuneScape, nơi bàn phím chuột giúp quản lý giao diện và tương tác dễ dàng
1. Game Phiêu Lưu Văn Bản (Text-Based)
Lựa Chọn Hiển Nhiên Nhất
Tôi cảm thấy các tựa game phiêu lưu văn bản (Text-Based Adventure) và bất kỳ thể loại nào khác liên quan đến việc nhập liệu nhiều đều có mặt ở đây vì cùng một lý do: gõ trên bàn phím ảo bằng tay cầm thật kinh khủng, và gõ trên bàn phím vật lý chính là điều tôi đang làm ngay lúc này. Ngay cả những trò chơi có tính năng trò chuyện bằng văn bản cũng cho cảm giác tồi tệ khi sử dụng trên tay cầm. Trời ạ, việc phải nhập mật khẩu Wi-Fi cũng đã đủ tệ trên tay cầm rồi, và hơn bất cứ điều gì, đây là một lý do rất chính đáng để cắm bàn phím vào console. Thể loại phiêu lưu văn bản gần như không có gì ngoài việc gõ chữ, và nó được khai sinh nhờ chiếc máy đánh chữ thú vị đi kèm với máy tính của bạn, nhưng nó thực tế không tương thích với console nói chung. Đây là cả một thể loại game khá kén người chơi nhưng rất quan trọng, tất cả gần như chỉ tồn tại trên PC trừ khi bạn muốn sử dụng thứ gì đó tương tự như tay cầm Gamecube của Phantasy Star Online 2.
Màn hình chính của Buddy Simulator 1984, một tựa game phiêu lưu văn bản điển hình cần sử dụng bàn phím để nhập liệu
Tóm lại, bàn phím và chuột không chỉ là công cụ làm việc mà còn là “vũ khí” lợi hại giúp game thủ chinh phục nhiều thể loại game một cách hiệu quả và thoải mái hơn. Từ việc giải những câu đố hóc búa, bắt trọn từng nốt nhạc, quản lý đế chế rộng lớn, cho đến những pha đấu súng nghẹt thở, KBM luôn chứng tỏ ưu thế vượt trội về độ chính xác, tốc độ và khả năng tùy biến. Dĩ nhiên, lựa chọn cuối cùng vẫn thuộc về sở thích cá nhân, nhưng nếu bạn muốn tối ưu hóa trải nghiệm ở những thể loại game kể trên, đừng ngần ngại thử sức với bộ đôi bàn phím và chuột. Bạn có đồng ý với danh sách này không? Hay có thể loại game nào khác mà bạn cảm thấy KBM là chân ái? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!
